Όταν ο Έλληνας κατανοήσει πως η ιστορία δεν είναι απλά η στείρα παράθεση γνώσεων για γεγονότα του παρελθόντος αλλά μια ζωντανή οντότητα, τότε δε θα τον απασχολούν οι σκέψεις και οι πράξεις του Νίκου Φίλη. Του Κώστα Κουτσαυλή.
Διαβάζοντας στο ίντερνετ την πρόθεση του Νίκου Φίλη για την αναδιάρθρωση της διδακτέας ύλης στα σχολικά βιβλία της ιστορίας, ομολογώ πως προσωπικά δεν ένιωσα καμία έκπληξη.
Όσο κι αν έχει κατηγορηθεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ από αυτήν εδώ τη στήλη, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο εν λόγω υπουργός παίρνει μοναχά ένα μικρό κομμάτι ευθύνης μπροστά στα εγκλήματα που έχουν διαπράξει οι προκάτοχοί του αλλά και πλειάδα πανεπιστημιακών ιθυνόντων.
Η απαξίωση του εν λόγω μαθήματος αλλά και συνολικά της ιστορίας ως πολύπλευρη επιστήμη έχει ξεκινήσει από δεκαετίες, με τον Φίλη να σπρώχνει ένα βήμα παραπέρα το χιλιοχτυπημένο κάρο στη λάσπη της λήθης.
Από την τρίτη δημοτικού μέχρι την τρίτη λυκείου, ο Έλληνας μαθητής έχει τη δυνατότητα να έρθει αντιμέτωπος με αρκετά ιστορικά δεδομένα και γεγονότα, από την εποχή του Χαλκού μέχρι το σήμερα. Όμως, δίχως καμία διάθεση απαξίωσης προς εκείνους και τους καθηγητές τους, η αφομοίωση και η γνώση του αντικειμένου είναι στην καλύτερη περίπτωση επιδερμική, αν όχι μηδαμινή.
Τυπικά, για την κατάντια αυτή (η οποία συναντάται στο σύνολο των διδακτέων μαθημάτων) μερίδιο ευθύνης έχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Από το εκπαιδευτικό σύστημα που έχει αποδείξει πως του είναι ευκολότερο να πριμοδοτεί τη στείρα αποστήθιση από την πραγματική γνώση, στους καθηγητές οι οποίοι όσο κι αν προσπαθούν (μερίδα εξ αυτών) να κάνουν τη διαφορά, τους «τρώει» η ρουτίνα της διδακτέας ύλης και των άτεγκτων προθεσμιών. Τέλος, οι μαθητές φτάνουν να λαμβάνουν πληροφορίες μέσω της ανορθόγραφης διάρθρωσης και διδασκαλίας, μην έχοντας διάθεση αλλά και υποδομή να την ανατρέψουν.
Παίρνοντας όλα τα παραπάνω ως δεδομένα, δε θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός πως ολοένα και περισσότεροι συμπολίτες μας βγάζουν φλύκταινες όταν πέφτει στο τραπέζι των συζητήσεων ένα ιστορικό θέμα, ή γίνεται κουβέντα για το ίδιο το μάθημα στα σχολεία. Συνήθως, οι απαντήσεις που δίνουν οι περισσότεροι κινούνται στη λογική του «Μόχθησα να παπαγαλίσω στις πανελλήνιες», «Δεν είμαι καλός στην ιστορία τη σιχαινόμουν», ή «Σιγά μωρέ όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν».
Σε μια Ελλάδα που συνηθίζει να κάνει παιχνίδι με αντίρροπες έννοιες, φαίνεται φυσιολογικό για τους πολίτες της να παραπονιούνται συνεχώς για τη δυσωδία που αποπνέουν οι κοινωνικές δομές της, έχοντας παράλληλα στο μυαλό τους πως η έννοια της αυθεντίας καλά κρατεί. Εφόσον λοιπόν όλοι (λίγο πολύ) γνωρίζουμε πως το σχολείο δε μας προσφέρει παρά τις βασικές γνώσεις, επαναπαυόμαστε σε αυτό, χωρίς να προσπαθήσουμε να μορφωθούμε πολυπλεύρως. «Αφού το είπε ο δάσκαλος έτσι θα είναι»..
Εν τέλει, για να φτάσουμε και στο νόημα του υπάρχοντος άρθρου, η ιστορία δεν διδάσκεται κατ' αποκλειστικότητα στις σχολικές αίθουσες. Η ιστορία και η ιστορική μνήμη έχουν ψυχή, έχουν συναίσθημα, έχουν διδακτική χροιά και ουσία. Ενδιαφέρον για την ιστορία δεν έχει μονάχα όποιος γνωρίζει τι έγινε στο Μαντζικέρτ, ή τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών. Η ιστορία υπάρχει, αναπνέει και εξελίσσεται στους περισσότερους τομείς της καθημερινότητάς μας, όπως συμβαίνει και με τα μαθηματικά. Όσοι συνεχίζουν να διατείνονται πως «δεν ασχολούνται μαζί της» πλανώνται πλάνην οικτράν. Για την ακρίβεια, έρχονται αντιμέτωποι μαζί της σε καθημερινή βάση.
Πρακτικά, όποιος συζητάει το παρελθόν του με τη σχέση του, ψάχνει την ιστορία. Όποιος χορεύει τσάμικο, έρχεται αντιμέτωπος με ένα ιστορικό γεγονός. Όταν στο φούρνο σου ετοιμάζεται ένα ιμάμ, φέρνει μαζί του μνήμες από την περιοχή που πρωτοδημιουργήθηκε. Οι γονείς σου ή οι παππούδες σου, πιθανόν να σου έχουν περιγράψει αρκετά γεγονότα από τη ζωή τους πριν εσύ δεις το πρώτο φως της ημέρας. Κι αυτό φίλε μου μάθημα ιστορίας είναι. Επίσης, για ρίξε μια ματιά στο όνομα της πόλης και της οδού που μένεις. Πιθανότατα να αναφέρει κάποιο πρόσωπο ή γεγονός απ' τα παλιά. Α! Για να μην το ξεχάσω, ακόμα και το επίθετο σου κουβαλά τη δική του ξεχωριστή ιστορία από το παρελθόν...
Η ιστορία λοιπόν, δεν είναι παρά ένα μεγάλο πλήθος λουλουδιών. Αυτά που τα συναντάς σε κάθε απίθανο σημείο του ορίζοντα και εμφανίζονται σε όλα τα απίθανα μέρη. Από το μπαλκόνι ενός διαμερίσματος, μέχρι τα ψηλά και απάτητα βουνά. Όποιος ενδιαφέρεται να φτιάξει ένα μπουκέτο από δαύτα, δεν έχει παρά να ψάξει στο ελάχιστο, κάνοντας μια μικρή βόλτα γύρω τριγύρω.
Όταν λοιπόν ο λαός μας θελήσει να βγει στη γύρα για να βρει και να συλλέξει τα χιλιάδες λουλούδια που υπάρχουν στον κόσμο του, τότε δε θα τον ενδιαφέρουν τα καμώματα του Φίλη και του κάθε υπουργού που κάνει προσθαφαιρέσεις σε ένα άψυχο βιβλίο. Όσο περισσότερα μπουκέτα (ιστορική μνήμη) κρατά στα χέρια του ο καθένας, τόσο θα υπολειτουργούν τα θερμοκήπια.
Σε τελική ανάλυση, η ιστορία θα συνεχίσει να γράφεται και να αναπτύσσεται δίχως εμάς. Εμείς όμως, αν δεν καταφέρουμε να επιβιβαστούμε στο τρένο της, μάλλον θα αναγκαστούμε να πάρουμε ποδαράτοι το δρόμο για το μέλλον. Κι είναι μακρύ και δύσβατο το καταραμένο...
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου