Ο Κώστας Κουτσαυλής προσπαθεί να βάλει σε τάξη τις σκέψεις του και να δώσει μια εξήγηση (πρώτα στον εαυτό του και μετά στους υπόλοιπους) όσον αφορά την παρανοϊκή αλληλεξάρτηση μεταξύ των ΜΜΕ και του κοινού.
Από εδώ το πάνε, από εκεί το πάνε, για άλλη μια φορά τα εγχώρια ΜΜΕ και οι άνθρωποι που τα απαρτίζουν, απασχόλησαν με αρνητικό τρόπο την κοινή γνώμη. Η, αποτυχημένη εν τέλει, απόπειρα των συμπατριωτών μας δημοσιογράφων να ενσαρκώσουν την σύγχρονη εκδοχή του επιθεωρητή Πουαρό, ακολουθώντας τον Νίκο Παππά στην Αμερική, μετετράπη σε κακόγουστη μίμηση του Κλουζώ.
Οι φαντεζί περούκες, σε συνδυασμό με την κουτοπονηριά που τους διακατείχε, αρκούσαν για να τους προδώσουν στο πιτς φιτίλι, καταστρέφοντας την όποια καριέρα είχαν χτίσει στην πιάτσα προϊόντος του χρόνου. Αν μη τι άλλο, η εξέλιξη αυτής της ιστορίας, και πολύ περισσότερο η κατάληξή της αποτελεί, εκτός από ολοφάνερη πηγή γέλιου, μιας πρώτης τάξης ευκαιρία ώστε να ξετυλιχθεί το «κουβάρι» των ανορθογραφιών που επικρατούν στον συγκεκριμένο χώρο.
Λαμβάνοντας ως βάση την κατάσταση που επικρατεί στα ΜΜΕ και ακολουθώντας πιστά το μοτίβο αφήγησης από το γενικό στο ειδικό πλάνο, θα επιχειρηθεί να δοθεί μια (υποκειμενική πάντα) άποψη που απαντά στο ερώτημα «γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο».
Η ψυχολογία και ο ρόλος των ΜΜΕ
Τον τελευταίο καιρό, σύσσωμη η δημοσιογραφική κοινότητα έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στην επόμενη μέρα του κλάδου, με αφορμή τα αποτελέσματα της δημοπρασίας-παρωδίας για την αδειοδότηση των καναλιών. Τυπικά, ο παραγκωνισμός χιλιάδων συναδέλφων και συνανθρώπων μας από το δικαίωμα στην εργασία, δικαίως αποτελεί (και θα αποτελεί) αντικείμενο συζήτησης και προβληματισμού.
Η αδιαπραγμάτευτη αδικία που συντελείται εις βάρος μεροκαματιάρηδων, ιδιαίτερα στα χρόνια της κρίσης, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στους υπόλοιπους μπροστά στη μεσοπρόθεσμη συρρίκνωση του δυναμικού πληθυσμού του χώρου. Κοιτάζοντας όμως ένα βήμα παραπέρα, σε «μακροσκοπική» προβολή, οι ενδείξεις μιλούν για πλήρη εκφυλισμό (ο οποίος τρώει τα σωθικά των ΜΜΕ εδώ και καιρό) ή ακόμα και για αφανισμό.
Και εξηγούμαι...
Ο ρόλος των ΜΜΕ και των κοινωνών τους (δημοσιογράφοι κατά κύριο λόγο) έχει υποστεί μια γενναία μετάλλαξη στα κατάβαθα του «DNA» της.
Παλαιότερα, το κύριο καθήκον αλλά και προνόμιο τους, ήταν να μεταδίδουν την πληροφορία σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ακροατήριο γίνεται, διαφωτίζοντας τη μάζα για τα πεπραγμένα του περίγυρου, δίνοντας παράλληλα την ευκαιρία στην πλειοψηφία να προβληματιστεί για όσα διάβαζε ή άκουγε. Έστω και με την έντονη παρουσία της προπαγάνδας, ή των ιδιοτελών σκοπών του, ο δημοσιογράφος του παρελθόντος ήταν ο απόλυτος άρχοντας στον τομέα του, καθώς είχε την αποκλειστική ευθύνη αλλά και την πρόσβαση στη συλλογής, την καταγραφή και της κριτική ενός γεγονότος.
Τη σήμερον, η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας, με «πρωτοπαλίκαρο» το ίντερνετ, έδωσε τη δυνατότητα στους μέχρι πρότινους «αδιαφώτιστους» ιδιώτες, να βρίσκονται στην καρδιά των εξελίξεων.
Η δύναμη της μεμονωμένης (αλλά και συλλογικής) πληροφορίας πέρασε στα χέρια του ικανού να διαχειριστεί την κάμερα του κινητού του και τα social media, πολίτη. Το γεγονός αυτό από μόνο του, «ξεβολεύει» τρόπον τινά τον ίδιο τον δημοσιογράφο, ο οποίος πλέον, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, έχει ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟ ρόλο στα τεκταινόμενα.
Για παράδειγμα, στις εκατοντάδες τρομοκρατικές ενέργειες που σημειώθηκαν τους τελευταίους μήνες σε παγκόσμιο επίπεδο, το βιντεάκι που ανέβασε ο αυτόπτης μάρτυρας «Χ» προηγήθηκε του τηλεοπτικού βαν, στον χώρο δράσης. Άρα, αυτόματα, ο δημοσιογράφος «έχασε» την αποκλειστικότητά της είδησης, για την οποία μαθαίνει να παλεύει με λύσσα από τα «μικράτα» του. Δηλαδή πλέον ο ίδιος δεν είναι απαραίτητος στην κοινωνία; Φυσικά και είναι διότι ακόμα, έχει τη δυνατότητα (συνεπικουρούμενη με την ικανότητα) να πάρει την ακατέργαστη πληροφορία και να την εμπλουτίσει, ή να την πλάσει κατά το δοκούν.
Στο παράδειγμα που προαναφέρθηκε, μόνο ένας δημοσιογράφος θα είχε πρόσβαση στο τηλέφωνο του δημάρχου ή του αστυνομικού διευθυντή της τάδε πόλης ώστε να μάθει περισσότερες πληροφορίες για το συμβάν. Πράγμα που ο ιδιώτης αδυνατεί να πράξει, τουλάχιστον στις μέρες μας, διότι, για να το πούμε στη γλώσσα των media, δεν θα διέθετε τις «άκρες, δηλαδή την απαιτούμενη πρόσβαση, ώστε να επικοινωνήσει με τους λεγόμενους «ανθρώπους-κλειδιά».
Αν λοιπόν «ζυγίσουμε» τις παραπάνω πληροφορίες, κρίνοντας πάντα με τη συμπεριφορά των εγχώριων ΜΜΕ, θα καταλάβουμε απευθείας πως το σύνολο των φορέων αδυνατεί να κατανοήσει τις απαιτήσεις που γεννά η κοινωνία αλλά και οι δομές της προς το ίδιο το σύνολο. Θέλετε από εγωισμό, ή από «ψώνιο» αρκετοί από αυτούς τους οποίους βλέπουμε κάθε μέρα στα κανάλια, αλλά και πολλοί εκ των υπολοίπων, των αφανών «ηρώων», έχουν μείνει προσκολλημένοι στις παλιές συνήθειες.
Η αντιμετώπιση του κοινού
Ας μεταφερθούμε τώρα στην «άλλη πλευρά του δίσκου» που έλεγαν και οι παλαιότεροι. Εφόσον αναλύθηκαν διεξοδικά οι «φάλτσες νότες» του πομπού, ήρθε η ώρα να εξιχνιαστούν αυτές του δέκτη. Όπου δέκτης, το «φιλοθεάμον» κοινό.
Εν αντιθέσει με όσα συμβαίνουν στα ΜΜΕ, ο κόσμος έχει αντιληφθεί για τα καλά τις κοσμογονικές αλλαγές της εποχής μας. Η προσαρμοστικότητα που επιδεικνύει, δεν έχει να κάνει τόσο με τις προοδευμένες αντιλήψεις του, όσο με την ικανότητα να αφομοιώνει τις νέες πληροφορίες ως μονάδα και όχι ως σύνολο.
Στον τομέα διαχείρισης της πληροφορίας, τα νέα δεδομένα φωνάζουν πως πλέον, «people have the power» και όχι πια οι συγκεκριμένοι υστερόβουλοι «άριστοι». Θα ήταν όλα τέλεια, εάν ο κόσμος μπορούσε να διαχειριστεί αυτή του τη δύναμη και να μη τη διοχετεύει σε «κανάλια» τα οποία εξυπηρετούν μόνο τον στείρο ανταγωνισμό του με τα ΜΜΕ και όχι τη διάδωση ενός γεγονότος αυτού καθ' αυτού.
Την ίδια ώρα που αρκετοί συμπολίτες μας στα social media ξεφτιλίζουν χωρίς αιδώ προκλητικούς για το κοινό αίσθημα δημοσιογράφους (βλ. Μπογδάνος, Σαράφογλου κλπ), οι ίδιοι επικροτούν με τη στήριξη (ή και με την ίδια τους τη γραφή) τους τις φωνές του παραλόγου. Δυστυχώς, ένα μεγάλο μέρος όσων προπηλακίζουν το MEGA για την αντιλαϊκή στάση που επέδειξε στα χρόνια της κρίσης, στηρίζουν παράλληλα ιστοσελίδες αμφιβόλου αλλά και μισανθρωπικού περιεχομένου.
Έτσι, για κάθε μια φωνή που διαμαρτύρεται για την κατάσταση στα ελληνικά ΜΜΕ, έρχεται ακολουθώντας κατά πόδας η αντίστοιχη που διαβάζει και ξεπατικώνει την Ελεύθερη Ώρα και το Μακελειό. Η, ακόμη χειρότερα, περνά τις ώρες της ψάχνοντας πληροφορίες για τον χ,ψ επώνυμο στα ιντερνετικά γκοσιπάδικα, όταν δεν βουτά στα άδυτα του pornhub.
Από τη μια πλευρά, είναι δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να απευθύνεται για πληροφόρηση στα site της αρεσκείας του, αλλά από την άλλη, το βιβλικό δόγμα «μην κρίνεις ίνα μην κριθείς» πηγαίνει περίπατο. Με την ίδια (υποκειμενική, το ξανατονίζω, λογική) πόσα δίκια μπορεί να κρατήσει ο «αγανακτισμένος» αναγνώστης του Λιακόπουλου, των gossip και του Στέφανου Χίου;
Ο πελάτης (δεν) έχει πάντα δίκιο...
(Η τελευταία παράγραφος της δεύτερης ενότητας, συνδέεται απόλυτα με το κείμενο που θα ξετυλιχθεί αμέσως μπροστά σας)
Επειδή τα χρόνια της κρίσης δεν έχουν αφήσει κανέναν κλάδο ανέγγιχτο, δεν ήταν δυνατόν να ξεφύγει του κανόνα και η βάση των ΜΜΕ. Εξαιρώντας λοιπόν την «ελίτ» του κλάδου, αυτή την ισχνή μειοψηφία που βρέξει-χιονίσει θα πιστεύει τα δικά της «Ευαγγέλια», οι υπόλοιπες δομές φυτοζωούν.
Πάλαι ποτέ κραταιές εφημερίδες (Ελευθεροτυπία) σίγησαν, ραδιόφωνα έκλεισαν, ενώ σε λίγο ετοιμάζονται να πράξουν το ίδιο και οι τηλεοπτικοί σταθμοί. Από τη «λαίλαπα» αυτή δεν τη γλύτωσε ούτε η ιντερνετική δημοσιογραφία, με πληθώρα ιστοσελίδων να κλείνουν προτού καν συμπληρώσουν ένα χρόνο στον αέρα και εκατοντάδες δημοσιογράφους να περιπλανώνται για καιρό στα σοκάκια της ανεργίας.
Όσα «μαγαζιά» απέμειναν και αντιστέκονται (άλλα σθεναρά και άλλα πιο άνετα) στην υπάρχουσα κατάσταση, πρέπει να βρουν τρόπους να παρατείνουν τη διαμονή τους με τη πλευρά των «ζωντανών». Η πρώτη, και δοκιμασμένη λύση, ήταν να προωθήσουν ακόμα περισσότερο το προϊόν τους, κάνοντας το πιο φιλικό στο πτωχευμένο κοινό. Η «φιλική» προσέγγιση των αναγνωστών, δεν έχει να κάνει με τη μείωση των τιμών των εντύπων, αλλά με την καθ' ολοκληρίαν υποταγή στα δικά τους γούστα.
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα η αρχική σελίδα μας να γεμίζει από ειδοποιήσεις προερχόμενες από έγκυρα πολιτικά και αθλητικά σάιτ, βγαλμένες από την καθημερινότητα του μέσου πολίτη, που όπως προαναφέραμε, ζει για να κουτσομπολεύει, να μοιρολατρεί, να κάνει μπανιστήρι και να πιστεύει πως ζουν μοχθηρά πλάσματα στον πυρήνα της Γης. Γι' αυτό λοιπόν μην απορήσετε εάν παρατηρήσετε πως αρκετά από τα μεγάλα σαϊτ, φιλοξενούν συχνά-πυκνά φωτογραφίες του ξέκωλου της εβδομάδας, αφιερώματα στα «παραεκκλησιαστικά φαινόμενα» αλλά και στιγμιότυπα της τάδε παρουσιάστριας να γκομενίζει στη Μύκονο.
Ο αγώνας της επιβίωσης απαιτεί πάμπολλες θυσίες, ωστόσο τα ευδιάκριτα όρια της ανοχής στέκουν μπροστά της κόκκινης γραμμής γεμάτα θυμό. Άσχετα από τις προτιμήσεις της πλειοψηφίας, το μεγαλύτερο λάθος των ΜΜΕ είναι πως υπέκυψαν δίχως όρους στις ορέξεις του πόπολου, κάνοντας πέρα την ίδια τη θεματολογία τους για λίγα κλικ παραπάνω, που μεταφράζονται σε διαφημίσεις, άρα λεφτά.
Μην έχοντας πλέον τη δυνατότητα να παρουσιάσουν όλη τη γκάμα της ύπαρξής τους, ανάλογα της θεματολογίας τους, καταφεύγουν στις πρόχειρες μα δοκιμασμένες λύσεις του εύκολου κοινού. Αυτού που αδιαφορεί ή αδυνατεί να συλλάβει τη ροή των γεγονότων, είτε από αμορφωσιά είτε από αδιαφορία και ψάχνει να βρει με τη σειρά του την εύκολη διασκέδαση.
Σ' αυτή τη μάχη δεν υπάρχει νικητής, καθώς το αποτέλεσμα είναι από τη γέννησή του ισόπαλο, όμως ως επιμύθιο, τα ΜΜΕ και ο κόσμος μόνο ηττημένοι βγαίνουν από αυτή την κόντρα.
Καταλήγοντας, το συμπέρασμα που απορρέει από τις εκατοντάδες γραμμές που γράφτηκαν παραπάνω, είναι πως οι τρεις δημοσιογράφοι εν τέλει δεν έπραξαν κάτι μεμπτό. Σύμφωνα με τη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στο μυαλό του κόσμου αλλά και στη ρίζα των δομών των ΜΜΕ, οι τρεις Κλουζώ, ακολούθησαν κατά γράμμα το τρίπτυχο της επιτυχίας με τα τωρινά δεδομένα. Κάλυψαν ένα γεγονός με κουτοπόνηρο τρόπο και σκοπό να ξεσκεπάσουν έναν υπουργό και στο τέλος πιάστηκαν διότι αγνοούσαν τα βασικά.
Όλοι εμείς που λίγο πολύ πάθαμε το σοκ μας, αφού βεβαίως σταματήσαμε να γελάμε, πρέπει να καταλάβουμε πως έτσι όπως έχουν πλέον τα πράγματα και με τις τρικλοποδιές που βάζουμε εμείς στα ΜΜΕ αλλά και τα ΜΜΕ σε εμάς, δε θα έπρεπε να ηθικολογούμε. Λόγοι ανησυχίας θα συντρέξουν μόνο όταν οι δύο πλευρές καταλάβουν επιτέλους τι ζητάνε αρχικά από τους εαυτούς τους και κατά κύριο λόγο από τους «απέναντι».
Όταν τα media καταλάβουν πως δεν έχουν το αλάθητο ή τις γνώσεις του Πάπα και όταν εμείς σταματήσουμε να τα κράζουμε στις περιπτώσεις που θίγουν τις δικές μας και μόνο ιδεοληψίες, ΙΣΩΣ καταφέρουμε να μιλήσουμε από διαφορετική βάση...
Μέχρι τότε, τα ΜΜΕ για να αυγατίσουν τα πενιχρά ταμεία τους θα εξακολουθήσουν να ταΐζουν σανό ένα κοινό που διαμορφώνει την καθημερινή ατζέντα της ενημέρωσης σύμφωνα με τις ορμές του και παράλληλα επιτίθεται στους «Αλήτες Ρουφιάνους Δημοσιογράφους»...
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου