Ντοκιμαντερ οχι για λιγους

Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς που όλα είναι ρευστά κι όλοι παλεύουμε για να επιβιώσουμε, δημιουργήθηκαν δύο ντοκιμαντέρ για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι εργάτες, για την πάλη τους και για τα παθήματά τους, που πρέπει να γίνουν μαθήματα για το εργατικό κίνημα συνολικά. Τα παρουσιάζει η Ελένη Ριζάκη.

Μια οικονομική κρίση επηρεάζει την κοινωνία στο σύνολό της και βεβαίως η έβδομη τέχνη δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη. Όλο και περισσότεροι κινηματογραφιστές ωθούνται να καταγράψουν όλα όσα συμβαίνουν και τα ντοκιμαντέρ αποτελούν τον πιο ορθό τρόπο γιατί, όπως είπαμε και στο άρθρο για το 18ο Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης, είναι η απόλυτη καταγραφή της πραγματικότητας. Κοινωνική πραγματικότητα εν μέσω οικονομικής κρίσης μπορεί να είναι το προσφυγικό, μπορεί να είναι η συντηρητικοποίηση της κοινωνίας αλλά μπορεί να είναι κι ο αγώνας του εργαζομένου για επιβίωση. Για την εργατική πάλη, φέτος το Φεστιβάλ μας έκανε δώρο το ντοκιμαντέρ "Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία" ενώ πέρυσι το "Non Omnis Moriar" στο οποίο κι αναφέρεται το παρόν άρθρο.

"Πιο ανθεκτικό κι από μπρούντζο ένα μνημείο τέλειωσα
Πιο ψηλό κι απ' τον βασιλικό τόπο των πυραμίδων
που ούτε οι μπόρες, ούτε ο βόρειος άνεμος
δεν μπορούν να φθείρουν, ούτε η ατέλειωτη
αλυσίδα των ετών και το φευγιό του χρόνου
Δεν θα πεθάνω ολάκερος, κι ένα μεγάλο μου κομμάτι τον τάφο θα ξεφύγει.
Διαρκώς μες στα μελλούμενα η δόξα μου εκ νέου θα θεριεύει."
Οράτιος, Ωδές, Βιβλίο ΙΙΙ

Λίγα λόγια για το ντοκυμαντέρ

Το "Non Omnis Moriar" είναι ένα ντοκιμαντέρ που ακολουθεί το χρονικό της απεργίας των εργατών της Ελληνικής Χαλυβουργίας, η οποία διήρκεσε για 9 μήνες, από το Νοέμβριο του 2011 μέχρι τον Ιούλιο του 2012.

Για να ολοκληρωθεί το ντοκιμαντέρ χρειάστηκαν δύο χρόνια κι η συνεργασία της σκηνοθέτιδος Θεοδοσίας Γραμματικού με την κολεκτίβα "Λοκομοτίβα". Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ, "Non Omnis Moriar", είναι μια λατινική φράση παρμένη από τις Ωδές του Οράτιου και σημαίνει "δε θα πεθάνω ολόκληρος". Αυτός είναι κι ο σκοπός και το μήνυμα του ντοκιμαντέρ. Οι απεργοί αγωνίστηκαν για έναν κοινό σκοπό: να διατηρήσουν τα δικαιώματα για τα οποία αγωνίστηκαν οι παλαιότεροι και να τα κληροδοτήσουν στους νεότερους. Κι αυτό είναι κάτι που ομόφωνα δηλώνουν όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι απεργοί κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ.

Είναι απλοϊκά γυρισμένο και δε σου αφήνει το περιθώριο να ζητήσεις κάτι άλλο. Μπορεί να υπάρχουν ατέλειες στον ήχο και την κάμερα αλλά λίγο επηρεάζουν το συνολικό αποτέλεσμα αφού πολλές φορές βοηθούν στο να σε μεταφέρουν στο επίκεντρο των γεγονότων, να σε κάνουν ένα με τους εργάτες. Η καταγραφή της ωμής πραγματικότητας δε χρειάζεται φτιασιδώματα παρά μόνο μια κάμερα, αυτιά για να ακούσεις ιστορίες και μάτια για να δεις καταστάσεις. Όλα τα υπόλοιπα τα αφήνεις στους πρωταγωνιστές της ιστορίας που θες να αφηγηθείς στον κόσμο.

Η άλλη όψη του νομίσματος

Το διαφορετικό που έχει το "Non Omnis Moriar" είναι ότι παρουσιάζει την άλλη πλευρά του νομίσματος σχετικά με μια ηρωική απεργία. "Και γιατί ρε Ελένη αυτή η απεργία είναι ηρωική; Οι άλλες δεν είναι;". Όποιος διερωτάται κάτι τέτοιο έχει δίκιο. Ήταν άλλη μια απεργία στην Ελλάδα αλλά ταυτόχρονα είχε και κάποια μοναδικά στοιχεία που θα μπορούσαν να είναι παραδείγματα προς μίμηση για το εργατικό κίνημα. Σύμφωνα με τη σκηνοθέτιδα, ήταν η πρώτη ελληνική απεργία που κράτησε τόσες πολλές μέρες κι αυτό είναι που την ώθησε να πάει κάτω στο εργοστάσιο και να κινηματογραφήσει όλα όσα εξελίσσονταν. Μάλιστα από ένα σημείο και έπειτα έχασε την αντικειμενική της ματιά γιατί έγινε ένα με τους εργάτες. Κάποιοι θα πουν "λάθος της", άλλοι θα πουν "δεν είχε κι άλλη επιλογή. Συνειδητοποίησε ποια πλευρά έχει δίκιο".

Next Stop:Utopia VS Non Omnis Moriar

Το ντοκιμαντέρ "Next Stop:Utopia" θα μπορούσε να είναι sequel του όσα έγιναν στο "Non Omnis Moriar": αυτοδιαχείρηση του εργοστασίου από τους εργάτες. Η εργοδοσία μετά τη χρεωκοπία του εργοστασίου BIO.ME αφήνει απλήρωτους τους εργάτες κι οι τελευταίοι παίρνουν την πρωτοβουλία να αναλάβουν οι ίδιοι τη λειτουργία της μονάδας. 

Η καταγραφή των δύο αυτών ιστοριών σε ντοκιμαντέρ είναι πολύτιμη γιατί βλέπουμε καταστάσεις που δεν είδαμε σε κανένα κανάλι κι ακούμε ιστορίες που δεν ακούσαμε σε κανένα ραδιόφωνο ή δε διαβάσαμε σε καμία εφημερίδα. Κι ούτε πρόκειται. Επίσης, βλέπουμε ότι οι εργάτες έχουν πράγματι τεράστια δύναμη στα χέρια τους υπό τη μόνη προϋπόθεση να ενωθούν και να παλέψουν για έναν κοινό σκοπό. Χαλυβουργοί που δούλευαν χρόνια μαζί και δε γνωρίζονταν μεταξύ τους, ενώθηκαν για να φέρουν πίσω τους απολυμένους συναδέλφους τους. Μαζί τους ενώθηκε σύσσωμη η εργατική τάξη: μαθητές, σωματεία από άλλους χώρους, σπουδαστές. Το κίνημα έκανε ένα σημαντικό βήμα για μια άλλη κοινωνία και μακάρι να ακολουθήσουν και τα επόμενα. Οι εργάτες της BIO.ME προσπαθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα να δημιουργήσουν τη δική τους ουτοπία: να κατακτήσουν μέσω της αυτοδιαχείρισης τα μέσα παραγωγής.

Οι χαλυβουργοί νικήθηκαν γιατί το εργοστάσιο έκλεισε κι η εργοδοσία τους οδήγησε στις δικαστικές αίθουσες. Προφανώς γι' αυτούς "υπάρχει δικαίωμα στην εργασία αλλά όχι στην απεργία". Δεν αναγνωρίζεται δικαίωμα στο να παλεύεις για τα δικαιώματά σου, να μη σκύβεις το κεφάλι, να ονειρεύεσαι ένα καλύτερο αύριο. Οι εργάτες του εργοστασίου BIO.ME  νικήθηκαν από την αφέλειά τους, από τους νόμους ενός "ευνομούμενου" κράτους, από μια "αριστερή" κυβέρνηση (ναι βλέπουμε τον νυν πρωθυπουργό μας στο ντοκιμαντέρ) που δεν είναι πρόθυμη να τους βοηθήσει, από ένα σύστημα που δεν υποστηρίζει τους πολλούς αλλά τους λίγους. Ο καπιταλισμός δεν παίρνει μεταρρυθμίσεις αλλά ανατρέπεται. Εκεί θα γίνει πράξη και η κοινωνικοποίηση. Κάτω από άλλους νόμους στην οικονομία.

Συμπερασματικά, είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο το γεγονός ότι οι σύγχρονοι κινηματογραφιστές δείχνουν το ενδιαφέρον τους για τους αγώνες της εργατικής τάξης. Έξυπνα ασχολήθηκαν με δύο θέματα που επηρέασαν και προβλημάτισαν σε μεγάλο βαθμό εκτός από το εγχώριο και το παγκόσμιο εργατικό κίνημα κι ενέπνευσαν την ελπίδα για ταξικούς αγώνες στοχευμένους στη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος για την ανθρωπότητα.

http://nonomnismoriarfilm.weebly.com/

https://www.facebook.com/nextstoputopia.thefilm/